Oefeningen

1. Lees de tekst van deze les hardop en let goed op de juiste uitspraak.

2. Leer de volgende woorden.

gušmo	lichaam	ܓܘܫܡܐ
nošo	mens	ܢܳܫܐ
basro	vlees	ܒܰܣܪܐ
garme	botten	ܓܰܪܡܶܐ
galdo	huid	ܓܰܠܕܐ
wariḏe	spieren	ܘܰܪܝܕ݂ܶܐ
admo	bloed	ܐܰܕܡܐ
muḥo	hersenen	ܡܘܚܐ
rišo	hoofd	ܪܝܫܐ
falqe	delen	ܦܰܠܩܶܐ
gawo	buik	ܓܰܘܐ
drucone	armen	ܕܪܘܥܳܢܶܐ
raġle	voeten, benen	ܪܰܓ݂ܠܶܐ
skale	skelet, geraamte	ܣܟܰܠܶܐ
ḥaye	leven	ܚܰܝܶܐ
ḥaylo	kracht	ܚܰܝܠܐ
hadome du gušmo	lichaamsdelen	ܗܰܕܳܡܶܐ ܕܘ ܓܘܫܡܐ
hadome gawoye	interne (binnenste) organen	ܗܰܕܳܡܶܐ ܓܰܘܳܝܶܐ
hadome baroye	externe (buitenste) organen	ܗܰܕܳܡܶܐ ܒܰܪܳܝܶܐ
kewe	ziektes	ܟܶܘܶܐ
larwal	buiten	ܠܰܪܘܰܠ
lawġël	binnen	ܠܰܘܓ݂ܷܠ
rëġše	zintuigen, gevoelens	ܪܷܓ݂ܫܶܐ
ḥzoyo	zien	ܚܙܳܝܐ
šmoco	horen	ܫܡܳܥܐ
nqoḥo	ruiken	ܢܩܳܚܐ
gyošo	voelen	ܓܝܳܫܐ
ṭcomo	proeven	ܛܥܳܡܐ
muklo	eten	ܡܘܟܠܐ
štoyo	drinken	ܫܬܳܝܐ
lwošo	aankleden	ܠܘܳܫܐ

3. Welk antwoord is mogelijk?

Bi aḏno:	Met het oor:	ܒܝ ܐܰܕ݂ܢܐ
košëmcina	horen wij	ܟܳܫܷܡܥܝܢܰܐ
koḥozina	zien wij	ܟܳܚܳܙܝܢܰܐܐ
konëqḥina	ruiken wij	ܟܳܢܷܩܚـܝܢܰܐ
Bi cayno:	Met het oog:	ܒܝ ܥܰܝܢܐ
košëmcina	horen wij	ܟܳܫܷܡܥܝܢܰܐ
koḥozina	zien wij	ܟܳܚܳܙܝܢܰܐ
konëqḥina	ruiken wij	ܟܳܢܷܩܚـܝܢܰܐ
Bu nḥiro:	Met de neus:	ܒܘ ܢܚܝܪܐ
košëmcina	horen wij	ܟܳܫܷܡܥܝܢܰܐ
koḥozina	zien wij	ܟܳܚܳܙܝܢܰܐ
konëqḥina	ruiken wij	ܟܳܢܷܩܚܝܢܰܐ
Bu lišono:	Met de tong:	ܒܘ ܠܝܫܳܢܐ
koṭëcmina	proeven wij	ܟܳܛܷܥܡܝܢܰܐ
kuxlina	eten wij	ܟܘܟ݂ܠܝܢܰܐ
kolëcsina	kauwen wij	ܟܳܠܷܥܣܝܢܰܐ
Ban iḏe:	Met de handen:	ܒܰܢ ܐܝܕ݂ܶܐ
koṭëcmina	proeven wij	ܟܳܛܷܥܡܝܢܰܐ
kocawdina	werken wij	ܟܳܥܰܘܕܝܢܰܐ
kolëcsina	kauwen wij	ܟܳܠܷܥܣܝܢܰܐ
Bac carše:	Met de tanden:	ܒܰܥ ܥܰܪܫܶܐ
koṭëcmina	proeven wij	ܟܳܛܷܥܡܝܢܰܐ
kuxlina	eten wij	ܟܘܟ݂ܠܝܢܰܐ
kolëcsina	kauwen wij	ܟܳܠܷܥܣܝܢܰܐ
Bu lišono:	Met de tong:	ܒܘ ܠܝܫܳܢܐ
komëjġolina	praten wij	ܟܳܡܷܔܓ݂ܳܠܝܢܰܐ
kuxlina	eten wij	ܟܘܟ݂ܠܝܢܰܐ
kolëcsina	kauwen wij	ܟܳܠܷܥܣܝܢܰܐ
Bu femo:	Met de mond:	ܒܘ ܦܶܡܐ
kuxlina	eten wij	ܟܘܟ݂ܠܝܢܰܐ
kodëmxina	slapen wij	ܟܳܕܷܡܟ݂ܝܢܰܐ
koqaymina	staan we op	ܟܳܩܰܝܡܝܢܰܐ
Bu femo:	Met de mond:	ܒܘ ܦܶܡܐ
košotina	drinken wij	ܟܳܫܳܬܝܢܰܐ
kodëmxina	slapen wij	ܟܳܕܷܡܟ݂ܝܢܰܐ
koqaymina	staan we op	ܟܳܩܰܝܡܝܢܰܐ
Bar raġle:	Met de voeten:	ܒܰܪ ܪܰܓ݂ܠܶܐ
komalxina	lopen wij	ܟܳܡܰܠܟ݂ܝܢܰܐ
kodëmxina	slapen wij	ܟܳܕܷܡܟ݂ܝܢܰܐ
košotina	drinken wij	ܟܳܫܳܬܝܢܰܐ

4. Beantwoord de vragen in het Surayt.

Kṯaw aḥ ḥamšo rëġše du nošo.	Schrijf de vijf zintuigen van de mens op.	ܟܬ݂ܰܘ ܐܰܚ ܚܰܡܫܐ ܪܷܓ݂ܫܶܐ ܕܘ ܢܳܫܐ.
---
Ayna hadomo komdabar u gušmo?	Welk orgaan stuurt het lichaam aan?	ܐܰܝܢܰܐ ܗܰܕܳܡܐ ܟܳܡܕܰܒܰܪ ܐܘ ܓܘܫܡܐ؟
---
Me mën rakuto yo i skale?	Waaruit is het skelet opgebouwd?	ܡܶܐ ܡܷܢ ܪܰܟܘܬܐ ܝܐ ܐܝ ܣܟܰܠܶܐ؟
---
Mën woliṯo këtla i skale?	Wat voor functie heeft het skelet?	ܡܷܢ ܘܳܠܝܬ݂ܐ ܟܷܬܠܰܗ ܐܝ ܣܟܰܠܶܐ؟
---
Mën woliṯo këtle u galdo?	Wat voor functie heeft de huid?	ܡܷܢ ܘܳܠܝܬ݂ܐ ܟܷܬܠܶܗ ܐܘ ܓܰܠܕܐ؟
---
Me kmo falqe rišoye rakiwo yo u gušmo w ayna ne?	Uit hoeveel hoofdbestanddelen bestaat het lichaam?	ܡܶܐ ܟܡܐ ܦܰܠܩܶܐ ܪܝܫܳܝܶܐ ܪܰܟܝܘܐ ܝܐ ܐܘ ܓܘܫܡܐ ܘܐܰܝܢܰܐ ܢܶܐ؟
---
Mën yo d komkase u rišo?	Wat bedekt het hoofd?	ܡܷܢ ܝܐ ܕܟܳܡܟܰܣܶܐ ܐܘ ܪܝܫܐ؟
---

5. Maak van de volgende zinsdelen een juiste zin.

kul – kosaymo – yawmo – i Saro – duroše gušmonoye.	ܟܘܠ - ܟܳܣܰܝܡܐ - ܝܰܘܡܐ - ܐܝ ܣܰܪܐ - ܕܘܪܳܫܶܐ ܓܘܫܡܳܢܳܝܶܐ.
-	-
u Aday – kore – korohaṭ – bi šabṯo – tarte.	ܐܘ ܐܰܕܰܝ - ܟܳܪܶܐ - ܟܳܪܳܗܰܛ - ܒܝ ܫܰܒܬ݂ܐ - ܬܰܪܬܶܐ.
-	-
ban iḏe – csar ṣawcoṯe – kit – w csar ṭafroṯe.	ܒܰܢ ܐܝܕ݂ܶܐ - ܥܣܰܪ ܨܰܘܥܳܬ݂ܶܐ - ܟܝܬ - ܘܥܣܰܪ ܛܰܦܪܳܬ݂ܶܐ.
-	-
kul – frëšto – hadomo du gušmo – këtle – woliṯo.	ܟܘܠ - ܦܪܷܫܬܐ - ܗܰܕܳܡܐ ܕܘ ܓܘܫܡܐ - ܟܷܬܠܶܗ - ܘܳܠܝܬ݂ܐ.
-	-
ad duroše – du gušmo – u muklo w u štoyo – u ḥulmono – komcawni.	ܐܰܕ ܕܘܪܳܫܶܐ - ܕܘ ܓܘܫܡܐ - ܐܘ ܡܘܟܠܐ ܘܐܘ ܫܬܳܝܐ - ܐܘ ܚܘܠܡܳܢܐ - ܟܳܡܥܰܘܢܝ.
-	-
i skale – law wariḏe – ḥaylo – kobo.	ܐܝ ܣܟܰܠܶܐ - ܠܰܘ ܘܰܪܝܕ݂ܶܐ - ܚܰܝܠܐ - ܟܐܒܐ.
-	-
u galdo – u gušmo – komkase – du čaket – bu šëkël.	ܐܘ ܓܰܠܕܐ - ܐܘ ܓܘܫܡܐ - ܟܳܡܟܰܣܶܐ - ܕܘ ܫ̰ܰܟܶܬ - ܒܘ ܫܷܟܷܠ.
-	-

6. Spreekwoorden met betrekking tot lichaamsdelen. Vertaal ze in het Nederlands.

Lo mëjġolat, aš šurone këtte aḏne.	Niet praten, de muren hebben oren.	ܠܐ ܡܷܔܓ݂ܳܠܰܬ، ܐܰܫ ܫܘܪܳܢܶܐ ܟܷܬܬܶܗ ܐܰܕ݂ܢܶܐ.
---
U lišono lu moro komëjġal.	De tong praat voor zichzelf.	ܐܘ ܠܝܫܳܢܐ ܠܘ ܡܳܪܐ ܟܳܡܷܔܓ݂ܰܠ.
---
U rišo dlo koyaw, lo kolozam le šušefo.	Het hoofd dat geen pijn voelt, heeft geen verband nodig.	ܐܘ ܪܝܫܐ ܕܠܐ ܟܳܝܰܘ، ܠܐ ܟܳܠܳܙܰܡܠܶܗ ܫܘܫܶܦܐ.
---
I Saro komëjġolo b tarte foṯoṯe.	Saro praat met twee gezichten.	ܐܝ ܣܰܪܐ ܟܳܡܷܔܓ݂ܳܠܐ ܒܬܰܪܬܶܐ ܦܳܬ݂ܳܬ݂ܶܐ.
---
U Aday komacbar nḥire b kul dukṯo.	Aday steekt zijn neus overal in.	ܐܘ ܐܰܕܰܝ ܟܳܡܰܥܒܰܪ ܢܚܝܪܶܗ ܒܟܘܠ ܕܘܟܬ݂ܐ.
---
Iḏoṯe ġalabe komaxifi u cwodo.	Veel handen maken licht werk.	ܐܝܕ݂ܳܬ݂ܶܐ ܓ݂ܰܠܰܒܶܐ ܟܳܡܰܟ݂ܝܦܝ ܐܘ ܥܘܳܕܐ.
---
I cayno lo kosawco, hul dlo mëmloyo cafro.	Het oog heeft nooit genoeg tot het met aarde gevuld wordt.	ܐܝ ܥܰܝܢܐ ܠܐ ܟܳܣܰܘܥܐ، ܗܘܠ ܕܠܐ ܡܷܡܠܳܝܐ ܥܰܦܪܐ.
---

7. Zet de volgende letters (ḏ - z/ܕ݂- ܙ) op de juiste plaats.

ḥḏo	één	ܚܕ݂ܐ
aḏno	oor	ܐܰܕ݂ܢܐ
zux	ga (m.ev.)	ܙܘܟ݂
zax	ga (v.ev.)	ܙܰܟ݂
mbayzarre	zij hebben gehandeld	ܡܒܰܝܙܰܪܪܶܐ
kolozam	het is nodig	ܟܳܠܳܙܰܡ
iḏo	hand	ܐܝܕ݂ܐ
qḏolo	hals	ܩܕ݂ܠܐ
zawni	zij kopen	ܙܰܘܢܝ
zabno	tijd	ܙܰܒܢܐ
wariḏo	spier	ܘܰܪܝܕ݂ܐ
këzze	hij gaat	ܟܷܐܙܙܶܐ
koḏacce	hij kent ze	ܟܐܕ݂ܥܥܶܗ
kozawni	zij kopen	ܟܳܙܰܘܢܝ
ḥḏoḏe	elkaar	ܚܕ݂ܕ݂ܐܶ
kozayri	zij bezoeken	ܟܳܙܰܝܪܝ
mawḏac	(dat) hij zich voorstelt	ܡܰܘܕ݂ܥ
raḏën	zij hebben geaccepteerd	ܪܰܕ݂ܢ