The editing screen requires at least 450 pixels of horizontal space. Please rotate your device or use one with a bigger screen.

Grammatica 4

a) Het grammaticale geslacht

Surayt heeft twee grammaticale geslachten: mannelijk (afgekort: m.) en vrouwelijk (afgekort: v.). Zelfstandige naamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden kunnen ook in enkelvoud (ev.) of in meervoud (mv.) worden afgekort. De vrouwelijke woorden in enkelvoud eindigen in de regel op -to ـܬܐ /-ṯo ـܬ̣ܐ:

camṯo tante (zus van vader) ܥܰܡܬ݂ܐ
ṭawto goed (v.) ܛܰܘܬܐ
De enkelvoudige mannelijke zelfstandige naamwoorden eindigen -o ـܐ:
cammo oom (broer van vader ) ܥܰܡܡܐ
ṭawwo goed (m.) ܛܰܘܘܐ
Uitzonderingen op deze regel zijn vooral vrouwelijke zelfstandige naamwoorden eindigend op -o/ـܐ en mannelijke zelfstandige naamwoorden eindigend op -to/ـܬܐ: vrouwelijk: -o / ـܐ
i emo de moeder ܐܝ ܐܶܡܐ
i dado de tante (vrouw van vader’s broer) ܐܝ ܕܰܕܐ
i dukano de winkel, de zaak ܐܝ ܕܘܟܰܢܐ
Vrouwelijke woorden die eindigen op -o/ـܐ duiden op vrouwelijke wezens of dubbele lichaamsdelen. Onder hen zijn veel buitenlandse woorden. mannelijk: -to / ـܬܐ
u bayto het huis ܐܘ ܒܰܝܬܐ
u mawto de dood ܐܘ ܡܰܘܬܐ

De /t ܬ/ aan het einde van deze mannelijke woorden behoort tot de woordstam en is toevallig identiek aan het einde van de vrouwelijke woorden. Het geslacht van de zelfstandige naamwoorden wordt herkend aan het lidwoord.

 

b) De copula

Surayt heeft geen directe equivalent voor het Nederlandse hulpwerkwoord 'zijn’. Ter vervanging wordt een verkorte vorm van het persoonlijke voornaamwoord gebruikt die het woord of zinsdeel opvolgt:

  Enkelvoud Meervoud
1e Persoon no (ik) ben ܢܐ na (wij) zijn ܢܰܐ
2e Persoon hat (jij) bent ܗܰܬ hatu (jullie) zijn ܗܰܬܘ
3e Persoon yo (hij/zij) is ܝܐ ne (zij) zijn ܢܶܐ

Voorbeelden:

arbci ëšne yo hij/zij is veertig jaar oud ܐܰܪܒܥܝ ܐܷܫܢܶܐ ܝܐ
b Ṭurcabdin ne zij zijn in Turabdin ܒܛܘܪܥܰܒܕܝܢ ܢܶܐ
gawire na wij zijn getrouwd ܓܰܘܝܪܶܐ ܢܰܐ
qašto hat jij bent een grootmoeder ܩܰܫܬܐ ܗܰܬ