Düzenleme ekranı, en az 450 piksel yatay alan gerektirir. Lütfen cihazınızı döndürün veya daha geniş ekranlı bir cihaz kullanın.

Dilbilgisi 9

a) “vardır” ve “yoktur”

„vardır“ ifadesi için Süryanice’de kit ܟܝܬ (uzun /i ܝ/) bağlacı veya alternatif olarak kito ܟܝܬܐ kullanılır; her ikisi de aynı anlama gelir:

bu banyo kit duš banyoda duş vardır ܒܘ ܒܰܐܢܝܐ ܟܝܬ ܕܘܫ
bi šato kit arbco šuḥlofe bir yılda dört mevsim vardıbr ܒܝ ܫܰܬܐ ܟܝܬ ܐܰܪܒܥܐ ܫܘܚܠܳܦܶܐ
b kul šuḥlofo kit tloṯo yarḥe her mevsimde 3 ay vardır ܒܟܘܠ ܫܘܚܠܳܦܐ ܟܝܬ ܬܠܳܬ݂ܐ ܝܰܪܚܶܐ
kito kṯowe tamo orada kitaplar vardır ܟܝܬܐ ܟܬ݂ܳܘܶܐ ܬܰܡܐ
“yoktur” için layt ܠܰܝܬ alternatif olarak layto ܠܰܝܬܐ kullanılır:
layto mede harke burada hiçbirşey yoktur ܠܰܝܬܐ ܡܶܕܶܐ ܗܰܪܟܶܐ
layt qëṭro problem yoktur ܠܰܝܬ ܩܷܛܪܐ
dlo mena layt ḥaye onsuz (o-dişil) hayat yoktur ܕܠܐ ܡܶܢܰܗ ܠܰܝܬ ܚܰܝܶܐ

b) “sahip olmak” ve “sahip olmamak”

1. “sahip olmak”

“sahip olmak” kët- ܟܷܬ bağlacı ile oluşturulur; bu ise geçmiş zaman ekidir (Dilbilgisi 8a.1’da) gösterilmiştir:

  Tekil Çoğul
3. şahıs (eril) këtle onun var (eril) ܟܷܬܠܶܗ këtte onların var ܟܷܬܬܶܗ
3. şahıs (dişil) këtla onun var (dişil) ܟܷܬܠܰܗ
2. şahıs (eril) këtlux senin var (eril) ܟܷܬܠܘܟ݂ këtxu sizin var (çoğul) ܟܷܬܟ݂ܘ
2. şahıs (dişil) këtlax senin var (dişil) ܟܷܬܠܰܟ݂
1. şahıs këtli benim var ܟܷܬܠܝ këtlan bizim var ܟܷܬܠܰܢ
Örnekler:
kmo yolufe këtxu bu sëdro? Sınıfınızda kaç öğrenci vardır? (çoğul) ܟܡܐ ܝܳܠܘܦܶܐ ܟܷܬܟ݂ܘ ܒܘ ܣܷܕܪܐ؟
cal d këtli ḥawrone Suryoye Çünkü Süryani arkadaşlarım vardır ܥܰܠ ܕܟܷܬܠܝ ܚܰܘܪܳܢܶܐ ܣܘܪܝܳܝܶܐ
këtle yolufe Holandoye onun (eril) Hollandalı arkadaşları vardır ܟܷܬܠܶܗ ܝܳܠܘܦܶܐ ܗܳܠܰܢܕܳܝܶܐ
kmo aḥunone w ḥoṯoṯe këtlax? Kaç tane erkek kardeş (çoğul) ve kızkardeşin (çoğul) vardır? (sorulan kişi dişil) ܟܡܐ ܐܰܚܘܢܳܢܶܐ ܘܚܳܬ݂ܳܬ݂ܶܐ ܟܷܬܠܰܟ݂؟
aš šurone këtte aḏne duvarların kulağı vardır ܐܰܫ ܫܘܪܳܢܶܐ ܟܷܬܬܶܗ ܐܰܕ݂ܢܶܐ
u nošo këtle ḥamšo rëġše insanın beş duyusu vardır ܐܘ ܢܳܫܐ ܟܷܬܠܶܗ ܚܰܡܫܐ ܪܷܓ݂ܫܶܐ
kul hadomo këtle woliṯo her organın bir amacı vardır ܟܘܠ ܗܰܕܳܡܐ ܟܷܬܠܶܗ ܘܳܠܝܬ݂ܐ

2. “sahip olmamak”

“sahip olmamak” da benzer şekilde oluşmaktadır, bunu lat- ekiyle yaparız:

  Tekil Çoğul
3. şahıs (eril) latle onun yoktur ܠܰܬܠܶܗ latte onların yoktur ܠܰܬܬܶܗ
3. şahıs (dişil) latla onun yoktur ܠܰܬܠܰܗ
2. şahıs (eril) latlux senin yoktur ܠܰܬܠܘܟ݂ latxu sizing yoktur ܠܰܬܟ݂ܘ
2. şahıs (dişil) latlax senin yoktur ܠܰܬܠܰܟ݂
1. şahıs latli benim yok ܠܰܬܠܝ latlan bizim yoktur ܠܰܬܠܰܢ
Örnekler:
latte makinat modern modern makinaları yoktur ܠܰܬܬܶܗ ܡܰܟܝܢܰܬ ܡܳܕܶܪܢ
latli mede lë syomo yapacak bir şeyim yok(tur) ܠܰܬܠܝ ܡܶܕܶܐ ܠܷܣܝܳܡܐ
u Afrem latle wacde Afrem’in hiç randevusu yoktur ܐܘ ܐܰܦܪܶܡ ܠܰܬܠܶܗ ܘܰܥܕܶܐ

c) “olmak”, “olmamak”

kët- ܟܷܬ ve lat- ܠܰܬ bağlaçları bağlayıcı eylemlerle (Dilbilgisi 4b) biraraya gelip bir kombinasyon oluşturdukları zaman “olmak-olmamak” anlamı verir. Oluşan bu form bağımsız bağlayıcı eylem şeklinde bilinir:

Tekil
3. şahıs këtyo o-dur (eril-dişil) ܟܷܬܝܐ
2. şahıs këthat sensin ܟܷܬܗܰܬ
1. şahıs këtno benim ܟܷܬܢܐ
3. şahıs latyo o-dur ܠܰܬܝܐ
2. şahıs lathat sen değilsin ܠܰܬܗܰܬ
1. şahıs latno ben değilim ܠܰܬܢܐ
Çoğul
3. şahıs këtne onlar-lardır ܟܷܬܢܶܐ
2. şahıs këthatu sizler-siniz ܟܷܬܗܰܬܘ
1. şahıs këtna biz-iz ܟܷܬܢܰܐ
3. şahıs latne onlar değildir ܠܰܬܢܶܐ
2. şahıs lathatu sizler değilsiniz ܠܰܬܗܰܬܘ
1. şahıs latna biz değiliz ܠܰܬܢܰܐ
këtyo ܟܷܬܝܐ yaygın şekilde ilgileme tümcesi olarak kullanılır:
aḏëc d këtne i Saro w u Aday O (eril) Saro ve Aday olduğunu biliyordu. ܐܰܕ݂ܷܥ ܕܟܷܬܢܶܐ ܐܝ ܣܰܪܐ ܘܐܘ ܐܰܕܰܝ
cal d këtyo u lišonayḏi Çünkü bu benim dilimdir. ܥܰܠ ܕܟܷܬܝܐ ܐܘ ܠܝܫܳܢܱܝܕ݂ܝ
as Suryoye d këtne b Holanda Hollanda’da yaşayan Asuriler. ܐܣ ܣܘܪܝܳܝܶܐ ܕܟܷܬܢܶܐ ܒܗܳܠܰܢܕܰܐ
latyo ܠܰܬܝܐ ise genellikle olumsuz bağlayıcı belirtirken kullanılır. (Dilbilgisi 4b):
Pozitif
harke ne onlar buradalar ܗܰܪܟܶܐ ܢܶܐ
ḥaḏire hatu sizler hazırsınız ܚܰܕ݂ܝܪܶܐ ܗܰܬܘ
bu bayto no evdeyim ܒܘ ܒܰܝܬܐ ܢܐ
ḥoṯi yo o benim kızkardeşimdir ܚܳܬ݂ܝ ܝܐ
nacime na bizler çocuğuz ܢܰܥܝܡܶܐ ܢܰܐ
Negatif
latne harke onlar burada değiller ܠܰܬܢܶܐ ܗܰܪܟܶܐ
lathatu ḥaḏire sizler hazır değilsiniz ܠܰܬܗܰܬܘ ܚܰܕ݂ܝܪܶܐ
latno bu bayto evde değilim ܠܰܬܢܐ ܒܘ ܒܰܝܬܐ
latyo ḥoṯi o benim kızkardeşim değildir ܠܰܬܝܐ ܚܳܬ݂ܝ
latna nacime bizler çocuk değiliz ܠܰܬܢܰܐ ܢܰܥܝܡܶܐ

Die Tabelle unten ist nur zum Testen...

x colspan=3 colspan=3
t s t S rowspan=2 rowspan=2 rowspan=2
t s t S
t s t S rowspan=2 rowspan=2 rowspan=2
t s t S
t s t S s t S