Düzenleme ekranı, en az 450 piksel yatay alan gerektirir. Lütfen cihazınızı döndürün veya daha geniş ekranlı bir cihaz kullanın.

Dilbilgisi 10

a) –in hali kurulumu (iyelik hali)

İsmin –in halinin kurulumu aralarında bağlantı olan iki ismin /d/ bağlacıyla biraraya getirilmesiyle oluşur:

kilo d tene bir kilogram incir ܟܝܠܐ ܕܬܶܢܶܐ
šušaye d ḥamro bir şişe şarap (bir şarabın şişesi) ܫܘܫܰܝܶܐ ܕܚܰܡܪܐ
koso d bira bir bardak bira (bir bardağın birası) ܟܳܣܐ ܕܒܝܪܰܐ
yawmo d mawlodo yaşgünü ܝܰܘܡܐ ܕܡܰܘܠܳܕܐ
Genitif yani –in hali kurulumundaki parçalar nettir. Dolayısıyla kurulumdaki ilk kısım net ve açıksa (net artikelle belirtilmişse) ikinci kısım da aynı şekilde artikeli alır. İngilizce’de kullanılan “of” ile ifade edilen iyelik edatı ile aynı anlama gelmektedir:
u šqolo du waxam malların satışı ܐܘ ܫܩܳܠܐ ܕܘ ܘܰܟ݂ܰܡ
i luḥo du šqolo alışveriş listesi (alışverişin listesi) ܐܝ ܠܘܚܐ ܕܘ ܫܩܳܠܐ
i dukano daj jule giysi dükkanı (giysinin dükkanı) ܐܝ ܕܘܟܰܢܐ ܕܰܔ ܔܘܠܶܐ
Eğer ilk kullanılan isim ise iyelik bağlacını alması sınırlı şekilde olacaktır. (Dilbilgisi 5a.2) Bu durumda ikinci isim iyelik eki alacaktır.
Örnek:
falga di šato yılın yarısı ܦܰܠܓܰܗ ܕܝ ܫܰܬܐ
yawme du mawlodo doğumgünü (doğumun günü) ܝܰܘܡܶܗ ܕܘ ܡܰܘܠܳܕܐ
ëšme du kalbo köpeğin adı ܐܷܫܡܶܗ ܕܘ ܟܰܠܒܐ
Buradaki genitif yani ismin –in eki alması durumunda; ikinci isim, mümkünse artikel yerine iyelik bağlacını almaktadır:
abre d cammi amcamın oğlu ܐܰܒܪܶܗ ܕܥܰܡܡܝ
barṯa d camṯe teyzemin kızı ܒܰܪܬ݂ܰܗ ܕܥܰܡܬ݂ܶܗ
bayte d babux babanın evi ܒܰܝܬܶܗ ܕܒܰܒܘܟ݂
ḥoṯa d eman annenin kızkardeşi ܚܳܬ݂ܰܗ ܕܐܶܡܰܢ
Bazı genitive kurulumlar ifadeleri oluşturur:
falge d yawmo günortası ܦܰܠܓܶܗ ܕܝܰܘܡܐ
falge d lalyo geceyarısı ܦܰܠܓܶܗ ܕܠܰܠܝܐ
yawme d ḥušabo pazar ܝܰܘܡܶܗ ܕܚܘܫܰܒܐ
yawme d arbco çarşamba ܝܰܘܡܶܗ ܕܐܰܪܒܥܐ
riša di šato yılbaşı Arefesi ܪܝܫܰܗ ܕܝ ܫܰܬܐ

b) Bağımsız iyelik zamiri

Bağımsız iyelik zamiri diḏ- ܕܝܕ݂ـ eki oluşturulur; bu şekilde isimlere eklenerek onların neye kime ait olduğunu belirtir. (Dilbilgisi 5a.2):

  Tekil Çoğul
1. şahıs diḏi benim ܕܝܕ݂ܝ diḏan bizim ܕܝܕ݂ܰܢ
2. şahıs diḏux senin (eril) ܕܝܕ݂ܘܟ݂ dëṯxu sizin ܕܷܬ݂ܟ݂ܘ
diḏax senin (dişil) ܕܝܕ݂ܰܟ
3. şahıs diḏe onun (eril) ܕܝܕ݂ܶܗ dëṯṯe onların ܕܷܬ݂ܬ݂ܶܗ
diḏa onun (dişil) ܕܝܕ݂ܰܗ
Örnekler:
aḥ ḥaqloṯani diḏan ne bu tarlalar bizim ܐܰܚ ܚܰܩܠܳܬ݂ܰܢܝ ܕܝܕ݂ܰܢ ܢܶܐ
koḥozina ḥawrone me diḏan arkadaşlarımızı görürüz ܟܳܚܳܙܝܢܰܐ ܚܰܘܪܳܢܶܐ ܡܶܐ ܕܝܕ݂ܰܢ
makinat modern xud dëṯxu sizinki gibi modern makinalar ܡܰܟܝܢܰܬ ܡܳܕܶܪܢ ܟ݂ܘܕ ܕܷܬ݂ܟ݂ܘ