| Dilbilgisi 15 |
|
a) Kök II Pasif – Fiil çekimi 1. Şimdiki zaman çekimi Pasif Kök II’de şimdiki zaman mizaban- ܡܝܙܰܒܰܢـ örneğindeki gibi olur; ilk çekim eki sessiz harf öncesinde veya mizabn- ܡܝܙܰܒܢـ ilk çekim eki sesli harf öncesinde olur. Kök II’de yer alan şimdiki zaman tabanını mi- ܡܝـ hecesiyle ayırır. Burada mizaban ܡܺܝܙܰܒܰܢ „satılmak” fiilinin çekim örneği verilmektedir:
Şimdiki ve gelecek zaman pasif kök II örnekleri:
2. Geçmiş zaman çekimleri Pasif Kök II’de geçmiş zaman tabanı sessiz harf öncesi ilk çekim eki mzaban- ܡܙܰܒܰܢـ olarak, ve sesli harf öncesi ilk çekim eki mzabn- ܡܙܰܒܢـ olarak telaffuz edilirler. Burada mzaban- ܡܙܰܒܰܢـ „satıldı” fiilinin geçmiş zaman çekim örnekleri verilmekedir:
Pasif Kök II Geçmiş zaman örnekleri:
b) Pasif Kök II fiil çekimleri Üçüncü kökte bulunan pasif fiil, -t- ـܬـ ekiyle tanımlanır. Pasif Kök II fiilinde olduğu gibi bu fiiller geçmiş zamanda mita- ܡܝܬܰـ önekiyle yapılır: örnek: ltm ܠܬܡ IIIp mitaltam – mtaltam ܡܝܬܰܠܬܰܡ - ܡܬܰܠܬܰܡ „toplanacak“; dcr ܕܥܪ IIIp mitadcar – mtadcar ܡܝܬܰܕܥܰܪ – ܡܬܰܕܥܰܪ „geri getirilecek, gönderilecek“; cmr ܥܡܪ IIIp mitacmar – mtacmar ܡܝܬܰܥܡܰܪ - ܡܬܰܥܡܰܪ „inşa edilecek“; fhm ܦܗܡ IIIp mitafham - mtafham ܡܝܬܰܦܗܰܡ - ܡܬܰܦܗܰܡ „açıklanmış olacak, anlaşılacak“. 1. Şimdiki zaman çekimi Diğer köklerde olduğu gibi, şimdiki zaman tabanının iki şekli bulunmaktadır: Tabanı sessiz harf öncesi ilk çekim eki mitaltam- ܡܝܬܰܠܬܰܡـ ve sesli harf öncesi ilk çekim eki mitaltm- ܡܝܬܰܠܬܡـ. ltm ܠܬܡ IIIp mitaltam ܡܺܝܬܰܠܬܰܡ „toplandı” fiili çekim örneklerine bakalım:
Not: Sesli harf ilk çekim ekleri öncesi (3.dişil-tekil, 2.tekil, 1.dişil-tekil, 1./2./3. çoğul) tabanın sonundaki ünsüz kümesi -ltm- ـܠܬܡـ olacak şekilde değişebilir yada alternatif olarak -latm- ـܠܰܬܡـ veya -lёtm- ـܠܷܬܡـ olabilir.Şimdiki zaman Pasif Kök III fillerine örnekler:
2. Geçmiş zaman çekimleri Geçmiş zamanda mtaltam- ܡܬܰܠܬܰܡـ ve mtaltm- ܡܬܰܠܬܡـ tabanları vardır:
Not: Aynı kural burada da geçerlidir: Sesli harf ilk çekim ekleri öncesi (3.dişil-tekil, 2.tekil, 1.dişil-tekil, 1./2./3. çoğul) tabanın sonundaki ünsüz kümesi -ltm- ـܠܬܡـ olacak şekilde değişebilir yada alternatif olarak -lёtm- ـܠܷܬܡـ olabilir.Geçmiş zaman çekim örnekleri:
c) Mastar 1. Mastar Biçimi Mastarın her biri köklerine gore düzenli biçimleri aşağıdaki gibi telaffuz edilir: 1) Kök I
İlk kökte olan bazı mastarlar düzensizdir. En yaygın olanları şöyledir:
İstisna:
2) Kök II
3) Kök III
Birinci ve ikinci köken zayıf ünsüzlerde oluşan ufak sapmalar:
2. Mastar kullanımı Süryanice’de mastar neredeyse tamamen varlık (isim) olarak kullanılmaktadır. Bu derste aşağıdaki şekillere bakınız:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||