Dilbilgisi 24 |
a) Doğrudan soru cümleleri 1. Soru zamiri ile soru cümleleri Doğrudan soru cümleleri genelde bir soru zamiri ile oluşturulurlar. Basit ve birleşik soru zamiri vardır. 1) Basit soru zamirleri En önemli basit soru zamirleri şunlardır:
Doğrudan soru cümlelerinde yukarıdaki soru zamirlerinin kullanılışına örnekler: 1.
2.
3.
4.
5.
Not: Sayılabilen ve sayılamayan çoğul isimler soru formlarında İngilizcede olduğu gibi ayırt edilir: çoğul formunda ve sayılabilen isimler için sorularda “ne kadar, kaç” kmo ܟܡܐ ile, sayılamayan isimler için mëqqa ܡܷܩܩܰܐ kullanılır. 6.
7.
8.
Not: Bildirme eki ile kurulan soru cümlelerinde (G4.b; G12.a), wie z.B.: Man yo u Yacqub? ܡܰܢ ܝܐ ܐܘ ܝܰܥܩܘܒ؟ „Jakob kimdir?“ yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı gibi bu doğrudan soru zamirini takip eder. 2) Birleşik soru zamirleri b ܒـ „içinde“, l ܠـ „için, -e,-de, horaya“, m ܡـ „tarafından, -den,-dan, içinden“ ve cal ܥܰܠ „üstünde, üzerinde“ edatlarıyla birleşince, yukarıdaki birincil soru zamirlerinden birleşik soru zamirleri oluşur. En sık kulalnılanlar:
Örnekler:
Not: Soru zamirleri layko ܠܰܝܟܐ ve mayko ܡܰܝܟܐ sözcük olarak kabul görürler ve beraber yazılırlar.
Not: l ema ܠܐܶܡܰܐ „ne zamana kadar?“ soru zamiri P hul ܗܘܠ „kadar/dek“ edatının önüne gelerek anlam değişikliğine uğramadan hul l ema ܗܘܠ ܠܐܶܡܰܐ olarak genişletilebilir: Hul l ema fayiši bu Swed? ܗܘܠ ܠܐܶܡܰܐ ܦܰܝـܝܫܝ ܒܘ ܣܘܶܕ؟ „Ne zamana kadar İsveç’te kalacaklar?“
2. Giriş soru zamir olmayan doğrudan soru cümleleri Süryanice’de soru cümleleri bir giriş soru zamiri olmadan da kurulabilir.IBu durumda cümlenin tonlamasından soru olup olmadığı anlaşılır. Son hecede ses yükselir. Bu gruba evet/hayır soruları ve alternatif soruları da dahildir: 1) Evet / Hayır Soruları:
Soru parçacığı ma ܡܰܐ evet/hayır sorularını tanıtmak için kullanılabilir ve pekiştirme görevi yapar. Türkçe’de direkt bir karşılığı yoktur:
2) Alternatif sorular:
b) Dolaylı soru cümleleri Dolaylı soru cümleleri be ܒܶܐ parçacığı ile oluşturulurlar:
Yukarıda olduğu gibi soru zamiriyle kurulan dolaylı soru cümlelerinde ön parçacık be ܒܶܐ düşebilir:
c) Şimdiki zaman formunda kale Şimdiki zaman formunda kale ܟܰܠܶܗ „işte burada (eril)“ L soneklerinin yardımıyla çekilir:
Genel L soneklerinin aksine (G8.a) 2. Çoğul soneki loxu ܠܳܟ݂ܘ formunu alır. Bu parçacığın tonlaması her zaman ikinci hecededir. Kale ܟܰܠܶܗ isim cümlelerinde de fiil cümlelerinde de görülür. Her iki durumda da bir eylemin şimdiki zamanla olan ilişkisinin altı çizilir. 1. İsim cümlesinde kale ܟܰܠܶܗ İsim cümlesinde kale ܟܰܠܶܗ uygun bildirme ekinin yerine geçer ve ifadeyi teyit eder:
kale ܟܰܠܶܗ çoğunlukla durum fiilleri ve hareket fiillerinin ortaçlarıyla (mastarlı fiil formları) birlikte kullanılır:
2. Fiil cümlesinde kale ܟܰܠܶܗ Kale ܟܰܠܶܗ devam etmekte olan bir işlemi onaylamak veya onun acilen oluşunu bildirmek için, tam fiillerle birlikte Şimdiki zaman ve Geçmiş zamanda kullanılabilir:
d) Diğer olumsuzlama parçacıkları 1. haw ܗܰܘ ve law ܠܰܘ „artık değil“ Değişmez olumsuzlama parçacıkları haw ܗܰܘ ve law ܠܰܘ „artık değil“ eşanlamlıdırlar ve kullanıldıklarında lo ܠܐ (bk. G22.c) kurallarına uyarlar:
2. lo ܠܐ ile birleşim lo ܠܐ (bk. G22.c) tarafından oluşturulan olumsuzlamayı güçlendirmek için hič ܗܝܫ̰, të ܬܷܐ ve bë ḥḏo naqla ܒܷܚܕ݂ܐ ܢܰܩܠܰܐ parçacıkları kullanılır. 1) hič ܗܝܫ̰ ile örnekler:
2) bë ḥḏo naqla ܒܷܚܕ݂ܐ ܢܰܩܠܰܐ ile örnekler:
Not: Bu iki güçlendirici olumsuzlama parçacığı hič ܗܝܫ̰ ve bë ḥḏo naqla ܒܷܚܕ݂ܐ ܢܰܩܠܰܐ anlam farkına uğramadan değiştirilebilirler. 3) të ܬܷܐ ile örnekler:
Not: të ܬܷܐ parçacığı yalnızca isimlerle birlikte kullanılır. të ܬܷܐ yerine her zaman hič ܗܝܫ̰ de kullanılabilir. |